Người nhiễm COVID-19 nhiều tuần đến nhiều tháng sau khi khỏi bệnh vẫn đối mặt với hàng loạt triệu chứng và di chứng kéo dài như sốt nhẹ, khó thở, ho kéo dài, mệt mỏi, đau cơ, tim đập nhanh... Trong đó, bệnh nhân có biểu hiện rối loạn tiêu hóa, đặc biệt là buồn nôn và nôn ói chiếm lượng không nhỏ. Tình trạng này có thể khiến sức khỏe người bệnh bị suy giảm kéo dài, tác động nghiêm trọng đến khả năng quay trở lại làm việc hoặc tham gia cuộc sống xã hội.
Cơ chế gây buồn nôn
Buồn nôn là cảm giác rất khó chịu (muốn nôn ra) do sự kích thích thần kinh vào trung tâm nôn ở hành tủy. Nôn là sự tống xuất mạnh chất chứa trong dạ dày do sự co thắt không tự chủ của cơ thành bụng khi cơ thắt tâm vị và cơ thắt thực quản dưới giãn. Buồn nôn và nôn là hai triệu chứng thường đi kèm với nhau.
Đầu tiên, virus SARS-CoV-2 xâm nhập trực tiếp qua trung gian thụ thể ACE2 ở biểu mô đường tiêu hóa. Nếu hệ thống miễn dịch không đủ mạnh để đánh bại virus, SARS-CoV-2 sẽ tăng sinh nhanh chóng. Từ đó gây giảm số lượng ACE2 và phá hủy các tế bào của vật chủ.
Thứ hai, phản ứng của hệ thống miễn dịch sẽ sản xuất các cytokine tiền viêm và chemokine, dẫn “cơn bão cytokine”. Phản ứng viêm toàn thân này có thể làm tổn thương rất nhiều cơ quan và hệ thống trong cơ thể, bao gồm cả hệ tiêu hóa.
Thứ ba có thể do các dụng phụ trong điều trị COVID-19 như khi uống remdesivir. Cuối cùng là đến từ lo lắng và căng thẳng tâm lý do COVID-19, được coi là nguyên nhân phổ biến của buồn nôn và nôn.
Xử trí buồn nôn và nôn hậu COVID-19
Thường thì khi đang trong thời kỳ mắc COVID-19, triệu chứng buồn nôn và nôn sẽ xuất hiện cấp tính (tần số cao) kèm theo các triệu chứng tiêu hóa khác, đặc biệt là tiêu chảy, đau bụng, chán ăn. Những triệu chứng này có thể xảy ra trước các biểu hiện hô hấp. Tuy nhiên, ở tình trạng hậu COVID-19, buồn nôn và nôn xảy ra không thường xuyên nhưng vẫn gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Để khắc phục tình trạng này thì điều trị bằng thuốc tiêu chuẩn. Ngoài ra, các can thiệp về chế độ ăn uống và sinh hoạt cũng sẽ giúp tăng hiệu quả.
- Bấm huyệt. Khi bấm huyệt sử dụng áp lực để kích thích các điểm nhất định trên cơ thể nhằm làm giảm các triệu chứng. Ấn lên huyệt Neiguan trên lòng bàn tay có thể giúp giảm buồn nôn và nôn. Để xoa bóp huyệt này có thể làm theo cách sau:
- Đặt ba ngón tay ngang cổ tay.
- Đặt ngón tay cái của bạn dưới ngón trỏ.
- Xoa điểm này theo chuyển động tròn, chắc trong vòng hai đến ba phút.
- Lặp lại trên cổ tay còn lại.
- Nước gừng tinh luyện. Khi triệu chứng buồn nôn kéo dài không dứt, dùng nước gừng tinh luyện sẽ có hiệu quả.
- Ăn đồ dễ tiêu, chia làm nhiều bữa, tránh ăn quá nhiều vào một bữa dễ gây nôn.
- Nên ăn đồ ăn tự chế biến, hạn chế ăn đồ chế biến sẵn.
- Điều trị với thuốc chống nôn như Prochlorperazine, Metoclopramide, Domperidone…Tuy thuốc có thể mang đến hiệu quả nhanh chóng nhưng nhược điểm của là nhiều tác dụng phụ nguy hiểm như chóng mặt, hạ huyết áp tư thế, buồn ngủ, an thần, chứng loạn thần kinh, loạn trương lực cơ cấp tính, bệnh parkinson…Các thuốc này chống chỉ định dùng trên phụ nữ có thai, trẻ em, bệnh nhân suy gan, suy thận… Do đó, chỉ sử dụng khi được sự tư vấn của bác sĩ.
- Chú ý các triệu chứng khác của hội chứng hậu COVID-19. Nên tham vấn bác sĩ nếu tình trạng mệt mỏi kéo dài và có xu hướng tăng lên.
- Ngồi dậy, hơi ngả người về phía sau hoặc di chuyển khi có cảm giác buồn nôn.
- Mở cửa sổ hoặc ngồi trước quạt. Bởi không khí mát mẻ sẽ giúp giảm cảm giác khó chịu.
- Chườm mát bằng khăn ấm đặt sau gáy để ổn định nhiệt độ, giảm tình trạng khó chịu.
- Hít thở sâu, thư giãn nếu buồn nôn do căng thẳng, lo âu quá mức.
Theo VTC
